Wiem, że stare forum to straszny trup, ale był tam świetny wątek:

[www.konstancin.com]

Odnalazłem w związku z tym nawiązania do Żydów w Jeziornie, które dołączam do tego wątku.

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

ja bym nie dzielił Jeziorny na 'żydowską' i 'katolicką'. Owszem, Żydzi zajmowali sporo sklepików np na Bielawskiej, mieli tam też mykwę, ale już nieopodal niej (oraz nieopodal domniemanego domu modlitwy) istniały domy katolickie (wrzucę zdjęcie jednego z nich,który ma na froncie krzyż utworzony z wysuniętych cegieł). Wg mnie oba te światy koegzystowały ze sobą, nawzajem się przenikały. Nie ma jednolitej dzielnicy żydowskiej - domy żydowskie były w większych czy też mniejszych skupiskach rozrzucone po całej Jeziornie. A o współistnieniu tych światów niech choćby świadczy fakt, że do pobliskiej szkoły raz w tygodniu przyjeżdżał z Warszawy nauczyciel hebrajskiego.
I może mieszkańcy nie zapraszali siebie nawzajem do domów, ale też nie było widocznej wrogości.

to mój (subiektywny) obraz Jeziorny

Jeziorna - Argentyna.
Pasjonatka historii i podróży twierdzi, że w latach 20-tych, któryś z przedsiębiorczych Żydów z Jeziorny osiedlił się w Argentynie.
Pociągnął za sobą Żydów z Jeziorny. W ich domach zamieszkali min. Polacy
Zaczęto mówić - ARGENTYNA.
Przyszła II wojna światowa.
Żydzi zostali wymordowani.
Polacy w ten sposób z sukcesorów stali się właścicielami.
W sumie sprawa stała się wstydliwą.
Czy jakiś potomek z Argentyny nie upomni się o swoje?
Są to bardzo śmiałe tezy, ale wielce prawdopodobne.

i jeszcze to z naszego wątku
[www.konstancin.com]

[www.old.1944.pl]
niesamowite wspomnienia pani Krystyny Łysakowskiej "Mak"- o przedwojennym Konstancinie, o ciężkich czasach II wojny i o Powstaniu Warszawskim...
m.in. interesujący fragment o losie naszych Żydów:
"Och właśnie, w Konstancinie było dosyć dużo Żydów, ale głównym siedliskiem Żydów była Jeziorna, dlatego że tam byli drobni rzemieślnicy, bardzo dużo w Jeziornej było mieszkańców. Oni nie wszyscy pouciekali i Niemcy wyłapywali w czasie [okupacji], na terenie. Wszystkich tych Żydów, których wyłapali, zwozili na posterunek policji, a posterunek policji był w tym samym budynku co gmina i do piwnic zwozili tych Żydów.
Potem, aż przykro mówić, oni ich trzymali tam kilka godzin, potem wyprowadzali, niektórych od razu wystrzelali pod oknami gminy. Słyszeliśmy te strzały, rozstrzeliwanych Żydów i wywozili, zakopywali potem w lesie. To było okropne, aż do tej pory nie mogę? to było straszne. Te Żydówki szlochające, pamiętam szczególnie jedną Żydówkę, która wodę prosiła, nosiliśmy im wodę, potem ją pod oknem rozstrzelali, po prostu się nie fatygowali gdzieś dalej wywozić, pod oknami strzelali, a potem wywozili. Zakopywali w lasku, gdzie teraz blokowisko stoi, same bloki stoją, tam już lasu nie ma, tylko bloki, ale tam wywozili wszystkich Żydów, tych których zastrzelili w gminie. Ludność nie wiem czy pomagała, bo się z tym nie zetknęłam, tak że nie wiem dokładnie, ale w każdym razie dużo Żydów wyłapano tam. Co się działo z właścicielami willi nie wiem, chyba wyjechaliśmy wtedy. Trzy czwarte willi było w posiadaniu Żydów, tam było bardzo dużo Żydów, zresztą bardzo kulturalnych i wspaniałych Żydów"

fragment wywiadu ze Stanisławą Kotnarowską dot. jeziorańskich Żydów

W Jeziornej przed wojną było dużo Żydów. Cała ulica Bielawska należała praktycznie do ich handlu. To byli porządni Żydzi, uczciwie handlowali. Był krawiec, który miał pięknego, białego psa. Nie mogłam przejść, żeby tego psa nie pogłaskać. Była piekarnia żydowska, sklepy bławatne, spożywcze. Wszystko mieściło się na Bielawskiej, a dalej już były pola rolnicze. Mieszkała też jedna rodzina niemiecka, bardzo przyzwoita. On był kowalem.
Na Mirkowie nie pamiętam żadnych Żydów. Była jedna kobieta o niemieckim nazwisku, ale oni byli już spolszczeni.

[swjozef.net]

[www.werttrew.fora.pl]

o, mój wątek na werttrew ;)

"Przed II wojną podwarszawską Jeziornę (obecnie część Konstancina) (...)" ?

"Nowy wał przeciwpowodziowy pod lufami Niemców jeńcy sowieccy i Żydzi z Warszawskiego Getta budowali w czasie wojny. Po zakończeniu budowy sowietów z jednej, a Żydów z drugiej (odwodnej) strony wału Niemcy zamordowali i do dziś w mogile nieoznaczonej spoczywają na 498 kilometrze szlaku Wisły." Przemek Pasek, Fundacja Ja Wisła: [chlodna25.blog.pl]

498 kilometr to Zawady i niesławna piaskarnia Serwal. Wydaje się zatem, że niesłusznie wiąże się czasem tamte egzekucje z mogiłą w Oborach / Parceli. Jeśli powiązać wyżej cytowane wspomnienia Krystyny Łysakowskiej z tym, co znajdziemy na Wirtualnym Sztetlu ( [www.sztetl.org.pl] ; [www.sztetl.org.pl] ; [www.sztetl.org.pl] ), to można założyć, że było kilka zbiorowych mogił Żydów rozstrzelanych w Jeziornie: jedna u zbiegu ul. Oborskiej i Słomczyńskiej, druga przy ul. Wesołej 14, trzecia być może w parku na obecnej Grapie oraz czwarta w lasku w Oborach (tu zapewne także rozstrzelano Żydów ukrywającym się w bunkrze w lesie oborskim, którym pomagał Edmund Komorowski z Jeziorny wg wspomnień Felgi Rotstein), skąd prawdopodobnie podczas budowy bloków SGGW kości przeniesiono do pobliskiego lasu w Parceli (Olszyna Łyczyńska).

A może jeśli kto ciekawy

Synagoga w Konstancinie-Jeziornej we wspomnieniach Zbigniewa Cechnickiego (pisownia oryginalna)

Fragment wspomnień Zbigniewa Cechnickiego ?Jeziorna z lotu ptaka?

Synagogi popularnie zwane "Bożnicą" w Jeziornie przed 1939 rokiem.

czytaj tu: [www.sztetl.org.pl]

Żydzi z Konstancina-Jeziorny we wspomnieniach Zbigniewa Cechnickiego

"Wprost nie do wiary, ilu współmieszkańców naszej mieściny, z tej strony nieznani nam, dzieląc się kromką chleba z wczorajszymi sąsiadami Żydami, ale przez trzy długie lata, narażając siebie i swoje rodziny na śmierć, byli ludźmi niezwykłymi."

Właśnie o tych osobach oraz losy tych którym pomogli znajdziecie tu: [www.sztetl.org.pl]

W swym liście Pan doktór Cechnicki zadaje pytanie : Czy ich bohaterska śmierć nie powinna być nagłośniona ? . I dalej,w tekście listu....ja jestem przekonany,że dzieci w szkołach....... Godne i szlachetne są pytania i uwagi Pana doktora .Jest tylko jeden niezręczny problem .Ma on charakter ogólnopolski i dotyczy tych "lokalizacji" /nie tylko Naszej gminy / w których Polacy narodowości żydowskiej w wyniku tragicznego biegu dziejów nagle znikli a ich BYŁYCH BLISKICH SĄSIADÓW , dotknęła historyczna amnezja obejmująca TYLKO TEN wycinek lokalnych dziejów. Zdaniem wielu uznanych Autorytetów " grzebanie w tym temacie" wywołuje niepotrzebny zamęt w lokalnych Społecznościach i "burzy dobre historyczne samopoczucie ".

Podbijam temat, bo ostatnio dyskutujemy cały czas w Fotozagadce, a Pionek pisał o Konstancinku (moderator mam nadzieję sklei) wspominając o Jeziornie Oborskiej i zauważyłem, że ten sam czeski błąd popełnił Skrok w artykule o społeczności żydowskiej Jeziorny. Ja o Konstancinku napisałem tam to samo, więc biję się niniejszym w piersi, bo jednak nie chodziło o Jeziornę Oborską. Skrok opisał dobre miejsce w artykule - rejon późniejszego getta. Udało mi się dzisiaj odnaleźć w aktach gminy Jeziorna z lat trzydziestych informację, iż osada Konstancinek zamykała się w kwartale ulic Kozia, Zgoda, Krótka, Krzywa, Narożna, Garbarska, Stawowa (część ulic już nie istnieje, Stawowa i Spacerowa są w innych miejscach). Czyli jest to rejon tak zwanej Argentyny, na forum wspominano już powód tej nazwy. Tym samym leżał na terenie Jeziorny Krolewskiej/Narodowej - w miejscu dawnego dworu jezierskiego i XVIII wiecznego folwarku, który zaczynał się u zbiegu Polnej i Bielawskiej. Dlaczego Konstancinek to już inne pytanie, możemy pospekulować. Była to żydowska gromada. W roku 1939 na terenie gminy Jeziorna zamieszkiwało 655 osób wyznania mojżeszowego, w roku 1946 już żaden. W całej gminie ubyło zresztą ponad 2000 mieszkańców (nie licząc Konstancina i Skolimowa).
Ale wracając do pytania o Konstancinek - jednocześnie poznałem dwie nowe nazwy, których nie znałem wcześniej. Gromadę Konstancinek wymieniano razem z osadą Bielawka. A ponadto przed II wojną w gminie Jeziorna leżała miejscowość o nazwie Łęczyca (być może w okolicach Kierszku). Stąd też jeśli ktoś wiedziałby coś na ich temat, albo znał już te nazwy, prosiłbym o informację.

Skleić będzie trudno, bo trudno pociąć, zobaczę, jak z czasem w nadchodzących dniach.

Garbarska to też była Argentyna? Dla mnie to do zawsze Garbarnia, a Argentyna była po drugiej stronie Warszawskiej - Szkolna właśnie i okolice.

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

My mówiliśmy Argentyna na właśnie ten kawałek. Ale to ty wychowałeś się w tamtej okolicy, więc możesz mieć rację.

Owszem, ale Garbarnia przestała istnieć jak miałem jakieś 12 lat, więc wiesz. Chociaż to czasem trudno ustalić - zupełnie jak z pytaniem gdzie się kończy i zaczyna Porąbka. W sumie objęcie całego tego terenu nazwą miałoby sens - przy Bielawskiej była mykwa przecież.

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

ja (mieszkaniec Grapy) mówiłem Argentyna na stronę lewą od ul Warszawskiej...czyli Kozia i okolice szkoły podstawowej. Zresztą w jednym z pożydowskich domów rozebranych w latach 90tych mieszkał mój znajomy,i również mówił na tę część "Argentyna".
Prawa strona Warszawskiej to juz była w naszej mowie Jeziorna.

No to tak jak u nas.

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

Nie będę się spierał, aczkolwiek jestem mocno zaskoczony, bo określenie Argentyna, które wiązaliśmy na tym forum właśnie z Żydami wskazuje także na Konstancinek - czyli te ulice, które napisałem. Z Jeziorny przed i powojennej pochodzi część mojej rodziny i zawsze mówiło się "szkoła w Jeziornie" a nie na Argentynie. Oczywiście nic to nie znaczy, bo Argentyna to jedna z nazw które nie funkcjonują w oficjalnym nazewnictwie. Na część wsi Opacz mówiło się przed laty Szulec, nikt z miejscowych nie potrafił powiedzieć mi dlaczego, a nazwa ta nie pojawiła się w żadnych dokumentach. Nazwę Argentyna poznałem już na Grapie, więc mogła zostać przetworzona, to tak jak kiedy mówiło się na Mirków Hamburg.