Może ktoś ma jakieś stare mapy lub przekazy od starych mieszkańców naszej okolicy i potrafiłby odpowiedzieć na kilka pytań.

Jak kiedyś Jeziorka wpadała do Wisły?
Most na Obórkach jest już dosyć stary, czy coś było przed nim?

Gdzie jest źródło Wilanówki?
Stopień wodny w Bielawie obejmuje połączenie rurami pod dnem Jeziorki Wilanówki po stronie Bielawy z rowem po stronie Opaczy.
Jak wcześniej wyglądało to miejsce i kiedy to zrobiono?

Z jakiego okresu pochodzą wały Jeziorki?

Upraszczając nieco, przed przekopem w latach 50. Jeziorka wpadała do Wisły korytem Wilanówki. Pamiętam stare mapy z takim układem, ale nie mam ich.

Co do mostu, to jeszcze z 15 lat temu wszystkie na Jeziorce wyglądały tak samo - bruk + identyczne balustrady. Raczej powojenny jest, więc wcześniej musiało tam być coś innego. Na pewno ma inne przęsła, niż miały mosty na Porąbce i w Jeziornie (do sprawdzenia na starych zdjęciach sprzed remontów).

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

Tu są przedwojenne mapy: [igrek.amzp.pl] (uwaga, mapy wielkie, jpg po kilkanaście megabytów).

Na arkuszach Jeziorna i Otwock widać, że Jeziorka po prostu wpada do Wilanówki, ot tak jakoś. Dołączam kawałek arkusza Mokotów, żeby był komplet. Są to arkusze pasa 40, S32-B, E i F. Arkusze z lat 1931-33, przy czym na podstawie zdjęć lotniczych z przełomu wieków (jeżeli wierzyć opisom na samych mapach).

Wycinek wygląda tak (na czerwono Jeziorka, zasadniczo zgodna z obecnym kształtem - jeżeli nie liczyć obwałowania; na niebiesko Wilanówka - znów, przebieg zbliżony, tyle, że praktycznie wzięła i wyschła):

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

Ta mapa pokazuje jeszcze mnóstwo innych ciekawych szczegółów: ogromny obszar sadów i upraw owocowych na terenach uprawianych przez osadników niemieckich ("Kępy"), co pokrywa się z informacjami Jana Kazimierczaka o profilu produkcji w gospodarstwach kolonistów przed II wojną (owoce, jaja i nabiał na rynek warszawski). Następnie ta sama mapa ukazuje ogromny obszar bagienny ciągnący się niemal od Bielawy aż za Powsin - ten, na którym zgodnie z planami miejscowymi obecnie "w obróbce" ma się pojawić część najbardziej intensywnej zabudowy w naszej gminie, z fragmencikiem terenu sportowego-zielonego jedynie w wąskim pasku między Jeziorem Wspólnotowym a planowaną obwodnicą. Te z grubsza podsuszone melioracją bagna są obecnie ponownie zalewane po zniszczeniu sporej części systemu przez kolekcjonerów gruzu z okolic pałacu na torfowisku. Oczywiście zdaniem właścicieli gruntów nie są to żadne bagna, tylko atrakcyjne tereny deweloperskie, a pytanie brzmi tylko, czy 600, 800, czy też 1000 m2 na działkę.

Tomku, proszę. To ciekawe spostrzeżenia, ale strasznie nieadekwatne do tego wątku

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

Nie zgadzam się. Jeziorka-Wilanówka oddzielała intensywnie zagospodarowane ziemie kolonistów od ekstensywnie użytkowanych podmokłych łąk i nieużytków między nią a skarpą. Stanowiła zatem granicę - społeczną, kulturową, krajobrazową. Ta historia ma ogromne znaczenie dla dnia dzisiejszego. Jeśli ktoś nie rozumie, że dziś to jest po prostu dalszy ciąg wczoraj, na pewno będzie miał z tego powodu kłopoty jutro. ;)

Nie potrzeba przekazów, wszystko jest dość dobrze opisane w rozmaitych źródłach. W skrócie: Jeziorka przez wieki wpadała do Wisły mniej więcej w tym samym miejscu. Potem Wisła wielokorotnie zmieniała koryto. W pewnym momencie stare koryto zwało się Wilanówką, a nowe opływało opływało wyspy, które wykształciły się tam w XVII wieku po zniszczeniu wsi Narty, Grabie i Pruchna. Tak powstała wielka kępa ciągnąca się od tego miejsca aż po Siekierki, gdzie leżały m. in. Kępa Zawadowska, Oborska, Okrzewska... Wisła opływała półwysep w kształcie kciuka wokół - stąd powstały tam wsie takie jak Kłyczyn i Koło - na mapach ich teraz nie ma, ale w Ciszycy i Opaczy nazw tych używa się dotąd.
Reformę przyniosła budowa wałów przez Komitet Wałowy Niziny Moczydłowskiej. W latach 1830-46 zasypano ujście i skierowano je w Wilanówkę, bowiem cofka zalewała Bielawę i grunta fabryki. Wały na Jeziorce wybudowano wtedy w ramach działań Komitetu (w jego składzie byli m. in. Potuliccy i Rosmanowie). (Jeziorka miała wtedy jeszcze dwa koryta) Problemem stała się woda cofająca przez Wilanówkę. W latach trzydziestych zaczęto budować system przepustów, po powodzi która zalała te okolice. Ale dopiero w latach pięćdziesiątych zmieniono bieg Jeziorki w jedno koryto i puszczono Wilanówkę dołem - a przede wszystkim wykopano mniej więcej w tym samym miejscu co kiedyś ujście Jeziorki do Wisły ponownie. Z tego też okresu pochodzą przepusty i mosty (pewnie remontowano je od jakiegoś czasu).
Daramis jeśli jesteś zainteresowany odezwij się do mnie na priva, bo mam na temat wałów cały tekst z datami, nazwiskami i szczegółami, który kiedyś popełniłem, mogę udostępnić.

Tomku, chodzi mi o zupełnie współczesne uwagi na temat dzikiej developerki i całą resztę podobnych sytuacji - rozmawialiśmy o tym wcześniej, gdy w wątku o łyżwach skarżyłeś się na niewydolne działanie ZGK.

Nie chodzi bynajmniej o niechlubną tradycję osuszania bagien, które zresztą powstały przez rabunkową samowolę Potulickiego, który w ten sposób zniszczył całą wieś. Te bagna to już jest katastrofa ekologiczna i społeczna

Paweł: masz ten tekst na własnych prawach? Nie dałbyś do ebooka na portal?

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.

Nie do końca masz rację z bagnami. Między Powsinem a Bielawą to pozostałości dawnego koryta Jeziorki. Natomiast Łęgi Oborskie... Pod koniec XVIII wieku zasypano starorzecze Goździe-obecna Parcela, uniemożliwiając przepływ wody pod pałacem w Oborach wprost do Jeziorki. Z drugiej strony zasypano przy okazji kopania kanału do Papierni. I w pierwszej ćwierci XIX nagle dwór w Oborach znalazł się na bagnach, jeszcze w roku 1838 jak pisano był doskonale widoczny z obecnego Mirkowa na skarpie, nie było w ogóle drzew, które wyrosły w znajdującym się tam stawie. Dlatego gdy słyszę o planach urządzania tam zalewu, to jest to niejako powrót do tego co było tu do końca XVIII wieku. Kiedyś się zbiorę i opiszę dokładniej.
Co do tekstu muszę pomyśleć. Ma on pełno przypisów i jest nieco bardziej naukowy, ma nieco nudnawy tytuł: "Zarys systemów ochrony przeciwpowodziowej na Nizinie Moczydłowskiej" i opisuje jak walczono tu od XVII wieku z powodziami, począwszy od sypania trytw, zmieniania biegów starorzeczy, kopania grobli, powstania wałów, usypania ich przez Potulickiego i Rossmana, aż do likwidacji Związku Wałowego po II wojnie. Mam nadzieję, że uda mi się kiedyś odtworzyć historię Związku Wałowego Niziny Moczydłowskiej, który działał tu prężnie przed wojną i skupiał wielu gospodarzy gminy Jeziorna (m. in. mojego dziadka) a obecnie został całkiem zapomniany.

Dziękuję za odpowiedzi.

Nie mogę otworzyć tej dokładnej mapy, więc jeszcze jedno małe pytanie:

Nie wiedziałem, że jednocześnie funkcjonowały dwa ujścia Jeziorki i to tak niedawno. Jak prowadziła odnoga przez Opacz i gdzie się kończyła?
(wg współczesnych map nie widać tego)

jako ciekawostka - fragment mapy z końca lat 50-tych albo początku 60-tych,gdy tworzono obecne koryto,z tym że jeszcze nie przebili się do Wisły

Wg tej mapy cała woda płynęła do Wilanówki. Odnoga w stronę Opaczy kończyła się w Łęgu jak dzisiaj.

bo tak też było,to połowa XX wieku. A tu inny fragment mapy przedstawiający jak w latach 30tych biegła Jeziorka (w zasadzie podobnie)



znaczące zmiany o których pisze Kumos to wiek wcześniej...

To nie tak, dwie odnogi Jeziorki płynęły przez Jeziorny - jedna do Bielawy a druga do Mirkowa. Co do tego co Bartek oznaczył jako Wilanówkę - to jest starorzecze, które wpadało z Wisły koło Cieciszewa i przez Łęg płynęło do Opaczy. Zasypywano to od końca XVIII wieku. Dopóki nie wybudowano wałów do Łęgu dostarczano towary drogą wodną - podobnie do Opaczy i Ciszycy.

Tutaj na przykład stan około 1820 - odnoga z Cieciszewa już zasypana, ale jak widać Wisła wpływa od strony Gassów, przez Łęg do Opaczy i dalej. Wyżej widoczne dwa koryta Jeziorki. Wpada do koryta Wisły, które nazwane jest wówczas Starą Wisłą, a w XIX wieku zyska nazwę Wilanówki, która zostanie rozciągnięta na rzekę. Jeśli weźmiecie mapy topograficzne na geoportalu to okaże się, że obecnie Wilanówka płynie przez Cieciszew. Wisła do czasu wybudowania wałów tak często zmieniała bieg, że w zasadzie wskazanie stałego koryta jest niemożliwe. Ziemie Obór i Bielawy leżały w Swidrze i Falenicy, jutro trochę o tym napiszę na blogu.




Zmieniany 1 raz(y). Ostatnia zmiana 2014-02-03 11:28 przez Kumos.

z mojej facebookowej strony:

Przejeżdżając dziś przez Mirków spoglądałem na gruzowisko powstałe po zburzonych zabudowaniach fabryki. Po chwili smutku po tym co odeszło w zapomnienie, naszła mnie zaraz refleksja, jak ten teren zmienił się na przestrzeni wieku. Bo czy ktoś z Was wie (prócz kilku zapaleńców historii) że dawniej w miejscu tzw ?maksy? czyli hali w której był magazyn makulatury, ponad 100 lat temu przepływał kanał.../odnoga Jeziorki? Mało tego, ten kanał płynął przez dzisiejszy teren osiedla Mirków na którym stoją bloki z wielkiej płyty! W okolicach budynku ambulatorium (późniejszej przychodni) był więc most. Można więc śmiało powiedzieć, że Jeziorka miała wówczas trzy odnogi - pierwsza, idąca przez Jeziornę i Edwardów (Porąbkę) [zaznaczyłem kolorem niebieskim], druga biegnąca przez dzisiejsze osiedle Empire i okolice w których stoją obecnie garaże i przebiegały tory [kolor czerwony], i trzecia ? kanał łączący tzw. szmaciarnię z papiernią dolną [kolor zielony]. Osiedle Mirków było więc bezpośrednio otoczone z dwóch stron ciekiem wodnym.

drugi dzień Flis Festiwalu za nami... niestety w tym roku nie udało mi się być, więc nie mam swoich zdjęć... za to wrzucam takie oto ciekawe zdjęcie Urzecza - ujście Jeziorki do Wisły z lotu ptaka. A w zasadzie planowane ujście, czyli przekopane nowe koryto Jeziorki, do którego nie została jeszcze puszczona woda. Do lat 60tych Jeziorka łączyła się z rzeką Wilanówka i uchodziła do Wisły dopiero w okolicach Wilanowa. W latach 60-tych przekopano kanał między wsiami Obórki i Koło, zbudowano wały i od tamtej pory Jeziorka tu kończy swój bieg.

Wisła w okolicach Obórek i Koła, lata 60-te XX-wieku





Zmieniany 2 raz(y). Ostatnia zmiana 2014-05-11 22:11 przez pionek AGORY.

Na facebooku już cię poprawiłem to i tu się przyczepię :-) Adam to nie jest Ciszyca, to teren między Obórkami a Kołem (porównaj z mapami, które wrzucałeś 3 lutego). Na upartego możemy się trzymać tego, że to Sołectwo Ciszyca, w skład którego wchodziły Koło,Kliczyn i Ciszyca, a potem nazwa sołectwa wchłonęła dwie pozostałe. Ale miejscowi wciąż się nimi posługują, mówią o Kliczynie, albo o polu "na Kole".
A skąd taka ładna fotka?

Dzięki Paweł - jak już tam napisałem - jakiegoś zaćmienia dostałem. Oczywiście od Ciszycy do Obórek jest kawałek drogi.. drogi widocznej na zdjęciu ;) Nie wiem dlaczego napisałem Ciszyca... już poprawiam.

A zdjęcie pochodzi z pierwszego wydania książki "Interpretacja zdjęć lotniczych" z 1978... podpisane jest tak: "Koryto rzeki z piaszczystymi odsypami. Wisła koło Warszawy".
Jest tam też ciekawe zdjęcie papierni (choć gorszej jakości), gdy jeszcze nie było oczyszczalni ścieków... niebawem je tez zamieszczę.

W latach 60. czy 50.? Bo do tej pory natrafiałem na tę drugą wersję, a o 60. widzę chyba dopiero tutaj...

---

Wszystkie wypowiedzi na licencji CC-BY-ND.